milli mücadele başlarken türk kamuoyu...

ZEKÂİ GÜNER

MİLLİ MÜCADELE BAŞLARKEN TÜRK KAMUOYU / ARAŞTIRMA / KÜLTÜR BAKANLIĞI / 1999 / 255 sayfa

Zekâi Güner yazmış olduğu bu kitap konu itibariyle kaynakça oluşturacak kadar değerli bir kitaptır. Bu konuyu daha önce inceleyen bir yazar olmamıştır. Zekai Güner kaynakçasında yararlanmış olduğu belgeleri orijinallerinden çalışmıştır. Bu yüzden de kitabın değeri daha çok artmaktadır.

Kitap önce “Umumi efkâr” yani Kamuoyu nasıl oluşturulur maddeleriyle başlamaktadır. Bu bölüme baktığımızda günümüzde oluşturulan imajlar, siyasi bakış açılarının basın yoluyla yönlendirilmesi gibi birçok meselenin 1919 yılında da keşfedilmiş olduğunu anlarsanız…

Ardından “1919 yılı Türk Basını”; “İstanbul” ve “Anadolu” Basınları, “Milli Mücadele’den Yana Olan Gazeteler”, “Milli Mücadele’ye Karşı Olan Gazeteler” olmak üzere alt başlıklar incelenmektedir.

Yine bu bölümde 1919 yılında Milli’likte mangalda kül bırakmayan zihniyetler, yaklaşık yüzyıl geçmesine rağmen Milli’lik deyince, ülkeyi teslimiyetçilik zihniyetiyle yönetmeye devam etmektedirler.

Mondros Mütarekesi’nin Sonuçları, Kamuoyu Yansımaları, Osmanlı içindeki gayrimüslimlerin yaptıkları burada kısaca aktarıldıktan sonra sıra;

“1919 yılında partiler (Fırkalar) ve Beyannameleri” gelmektedir. Ardından “1919 yılı Cemiyetleri ve Beyannameleri” gelmektedir. Fırkalar ve Cemiyetler Kamuoyu oluşturmak ve yandaş yani bir tarafı seçmek zorundadırlar. Aslında o günün şartlarında İstanbul’a yakın olanlar Padişahın da mevkiini koruyan bir Osmanlı İmparatorluğunun saadetini istemesi kadar doğal bir şey olamaz. Oysa sırf kendi çıkarları içinde yer yer padişahı, yer yer de padişah dışında kalanları destekleyeceklerdir. Mesela basittir; Memleket elden gidiyor… Üzerine taştırma yapılacak, sen haklıydın, ben haklıydım kavgasının olamayacağı bir memleket kalmayacak. Gün, birlik olma, gün kısır tartışmaları bir kenara bırakma günüdür. İşte 1919 yılında Anadolu’da başlayan Milli Mücadele öncesi kurulan bir cemiyet bildirgesi dikkat çekicidir:   

Günümüz zihniyetiyle çelişmediğinden dolayı 19 Şubat 1919 tarihinde İskilipli Mehmed Atıf Efendi önderliğinde İstanbul Medreselerinde görev yapan müderrislerin kurmuş olduğu Teâli-i İslâm Cemiyeti ve Beyannamesi’ni önemli bulmaktayım. Keşke Padişahlarının arkasını kurtarmak için cemiyet kurup laf üreteceklerine Samsun’a onlar çıksaymış…

Bu tartışma çok uzun bir tartışma… Yüzyıldır halledemiyoruz. Bu kafalarla hallolmaz, siyasi tartışma mezesi yapılır…   

Taylan Köken