sahte mesih...

ERHAN AFYONCU

SAHTE MESİH / ARAŞTIRMA / YEDİTEPE / 2013 / 240 sayfa

2012 yılında M.Ertuğrul Düzdağ’ın “Dönmelik ve Dönmeler” isimli kitabı hakkında bilgiyi yayınlamıştım. O zaman bilginin sonunda “Bu kitabı öncelikle komple teorilerinden hoşlananlara tavsiye ederim” diye bitirmiştim. Bu kitap için de ilk söz olarak: “Sebatay Sevi hakkında yazılan ve tamamen belgelere dayalı, değerli, önemli bir kitaptır.” Cümlesini paylaşmak isterim.       

Kitap alt başlığı: Osmanlı Belgeleri Işığında Dönmeliğin Kurucusu Sabatay Sevi ve Yahudiler adını taşımaktadır. Bir tarihçi konuyu enine boyuna araştırmadan ve bir şey söylerken belgesini ortaya koymadan hareket etmemelidir. Erhan Afyoncu da bilime inanan bir tarihçi ciddiyetiyle öyle yapmakta ve Osmanlı Belgeleri arasından Sabatay Sevi hakkındaki tüm belgeleri ortaya çıkaran bir araştırma yapmış ve bu kitapta bunları ilk defe ortaya koymuştur.

Gelelim diğer ayrıntılara. Erhan Afyoncu, konuya Osmanlı’ya Yahudi cemaatinin gelmesi ve kabul görmesiyle başlamaktadır. Ne zaman Hıristiyan Avrupa Yahudilere eziyet yapar, onların gidebileceği tek bir kent vardır; bu kent İstanbul şehridir ve onun gönlü bol Osmanlı Sultanlarının himayesidir… Tabi hiçbir şey karşılıksız olmaz. Örneğin günümüzde Yahudiler en çok hangi ülkenin himayesindedir. Oraya hem sermaye götürmekte, hem de o ülkenin ekonomisinde önemli bir figürdürler? Osmanlı da zamanında dünyanın en büyük emperyalidir, günümüzde Amerika’nın olması gibi… 

Osmanlı Yahudi ilişkilerini özetleyen bu girişten sonra Osmanlı Sarayında imtiyazlar el eden Yahudileri hakkında bilgiler verecektir. Bu bilgileri şu konu başlıklarında aktaracaktır: Osmanlı Maliyesinde Yahudiler, Yahudi Hekimler, Hassa Hekimler Teşkilatı, 16 Yüzyılın Önemli Yahudi Simaları: Gracia Mendes, Kira Kadınlar, Yasef Nasi, Solomon Aşkenazi, David Passi.

Bir kitabı okurken, size araştırmanız, öğrenmeniz gereken başka konuları, içine dalınacak başka bilgilerin kaynağını sunmalıdır. Harem’in Gizemli Aracıları: Kira Kadınlar çok ilginç bir konu olarak bu kitapta karşıma çıktı. EA. Yaklaşık 21 sayfa bu konuya ayırarak kısa bir özet yapmıştır. Ama konu çok dikkat çekicidir. Düşünün Osmanlı’nın en gizli yeri Haremdir. Buraya girmek meseledir. Ama Yahudi kadınlar buraya girecek, Sultanların anneleri, eşleri üzerinde etki edeceklerdir. Araştırılması gereken ilginç bir konu…

EA. Kitabın ikinci kısmında, Sabatay Sevi’nin hayatına geçecek, onun tüm yaşamını, yaptıklarını ve ölünceye kadar yaşadıklarını Osmanlı Belgelerini de tarayarak ortaya koyacaktır. Kitabın hiçbir kısmında aslı astarı olmayan, tamamen efsaneler üreterek konuya bakan ve kendilerini Sebayetist düşüncenin yıkıcısı gibi gösteren diğer yazarları asla referans almayarak kitabını sonlandıracaktır. Sadece Sevi’nin başına gelenleri, nereden nereye gittiğini, nerede neleri yaptığını mümkün olduğunca belgeleriyle ortaya koymaya çalışmıştır. Kitabın sonunda bu arşiv belgelerinin fotoğraflarını da görecekseniz…

Kitabın bence tek kötü yanı ise bazı belgeleri olduğu gibi aktarırken, dönemin dilini kullanarak aktarmış olması. Halbuki günümüzde zaten tarihi okumaya ve anlamaya meyilli bir nesil yokken, bu kısımlar tamamen Türkçeye çevrilerek, alt notlarda Osmanlıcası verilebilirdi. Bence bir problem yok. Ben öyle yazılmasından zevk alıyorum. Ama ya anlamayanlar…         

Taylan Köken