anadolu'da islâmiyet...

FRANZ BABİNGER –FUAD KÖPRÜLÜ

ANADOLU’DA İSLAMİYET / ARAŞTIRMA / İNSAN / 2003 / 138 sayfa

Franz Babinger’in 1921 yılında açılış dersi olarak verdiği ve daha sonra 1922 yılında dergide yayınlanan makale “Anadolu’da İslamiyet –İslam tedkikatının yeni yolları” adıyla basılmıştır.

Fuad Köprülü bu makaleye istinaden tenkit niteliğinde bir makale hazırlamıştır. “Türk istilasından sonra Anadolu tarih-i dinisinde bir nazar ve bu tarihin menbaları” başlığıyla bu maddeyi yayınlamıştır.

Kitabın tek eksiği basıldığı yıllardan kalma dille yazılmış bir kitap olması. Kitabın arkasına eklenmiş olan sözlük kısmı da makalelerin okunmasını kolaylaştırmıyor. Bu tür kitapları basan yayınevleri kitabı basmak için (özellikle yalnızca belli bir kesimin okuduğu) onca emek harcıyorlar, bunca uğraşa rağmen zaten az okunurluk oranı olan kitap bir de eski dilde olunca okur sayısı, en önemlisi de anlaşılması yeterli olmayacaktır. İnsan anlamak, öğrenmek için okur. Bunu zorlaştırmak bunca emeği boşa atmak değil mi? 

Franz Babinger’in yazısı etkileyici fakat eksik ve yüzeysel varsayımlara dayanmakta. Fuad Köprülü yazısında bu noktayı belirtmektedir. Bu toprakların insanı ve asıl kaynaklara yakınlığı ve birikimleri sayesinde konuya belgelerle ve doğru olarak yaklaşmasını sağlamaktadır. Fuad Köprülü kendi metodolojisini kurmuş olan önemli bir bilim insanıdır. Keşke siyasete atılıp bu muhteşem yeteneğini harcamasaydı… Bu benim görüşüm. Muhakkak onu siyasette de başarılı görenler vardır.      

Kitaptan almış olduğumuz kısa notlar ise şöyle;

Rum Selçukları şii bir mezhebe mensuptular. Yani tek bir kelime ile alevi idiler. F.B. sf:13-14

*

“Bu dergahın velisi şayan-ı dikkat iki taraflı bir zattır. Türklerce Akyazılı Baba Hıristiyanlarca Aya Atanaş’tır. Ve gerek Hıristiyan gerek Müslümanlar tarafından bilhassa çalınmış davarların meydana çıkarılması için kendisinden istimdad olunur.” F.B. sf:28

*

Tarih-i dini tedkikatında harici ünvanlardan ve zahiri şekillerden ziyade asıl o eşkal altındaki hakiki itikadların samimi mahiyetini ve menşe ve kıymetini anlamaya çalışmalıdır. F.K. sf:46  

Taylan Köken