poetika...

İLHAN BERK

POETİKA / DENEME / YKY / 1997 / 58 sayfa

İlhan Berk “Şiirin Uç Beyi”dir. Bu bey ikinci yeni akımının kurucularından ve uzun ömrünün sonuna kadar çizgisinden öden vermeden yazmıştır. İlhan Berk’in poetikasını aktardığı birkaç yazısından oluşan kısa bir kitap. Kült Kitap şiir üzerine düşüncelerini, şiir serüvenini ve hem yol arkadaşlarının hem de dünya şairlerinin fikirlerini aktardığı, altını çizdikleri düşünceleri, dipnotlarını aktardığı bir kitaptır.

Rahmetli ölmeden önce Yapı Kredi’de yapmış olduğu bir sohbetine katılmıştım. Şiir hakkında düşüncesini bir sayfaya özetlemiş ve bunu örnek bir şiirle beş dakikada okuyup aktarmıştı. Sonra sorular bölümüne geçilmişti, iki kısa soru ve cevaptan sonra bir katılımcı Ortaköy şiirindeki kedinin ne olduğunu sorunca, sinirlendi ve “Siz ne anlıyorsanız odur” dedi söyleyişi sonlandırdı. Bir saat sürmesi gereken ve uzun zamandır dört gözle beklediğimiz söyleşi onbeş dakikada bitmişti.

Kitabın son bölümünde yer alan Anlam Her Şey Değildir bölümü o sohbet toplantısının da özetiydi…

Kitaptan birkaç kısa notla devam edelim:

“Dil, dış dünyayı, gerçekliği yansıtmanın aracı değildir, aksine dil, edebiyatın nesnesi olarak, gerçekliği yıkar.” Maurice Blanchot sf:7

*

Dil, anlatma aracı olduğu değin tersini de içerir. Kendi dışında hiçbir şey anlatmayabilir. Şöyle de söyleyebiliriz bunu: Anlamın olmadığı yerde de işlevini sürdürür. Şiirde bu daha belirgindir. Sf:9

*

Sessizlik! Yazılmamış gibi görünen, bu yüzden de asıl büyük etki saçan, dev boyuttaki anlam olan, sessizlik! Şiirin imlediği, gözümüze gözümüze soktuğu, ama gene de bir giz görümünü koruyan bam teli buradadır. Sf:17

*

“Mısra benim namusumdur.” Yahya Kemal sf:29

*

Dizenin asıl önemi şiiri başlatan dize olmakta yatar. Bu da her şeydir. Böyle dizeler şiiri hemen ele verir. Yalnız ele vermekle de kalmaz, neredeyse şiirin gövdesini ortaya koyar. Yolculuğu boyunca da izleyeceği bütün konakları çizer. Şiirden beklediğimiz her şeyi, en başta da şiirin yapısını, içeriğini, biçimini, dahası sesini, daha nice şeyi önümüze döküverir. Sf:31

*

Şiir bir şeyi anlatmaz, anlaşılmak için de değildir.

“Akılla yazılan şiir en kötüdür bence.” Oktay Rifat sf:51           

  

Taylan Köken