G.L. SEIDLER
BİZANS SİYASAL DÜŞÜNCESİ /
ARAŞTIRMA / GÖÇEBE / 1997 / 93 sayfa
Polonyalı yazar Grzegorz Leopold Seidler tarafından
Polonya’da 1960 yılında yayınlanmış olan kitabın alt başlığı Bizans
Halk Hareketlerinin İdeolojik Kökeni’dir. Çeviri, Mete Tuncay tarafından
yapılmıştır. Kitap Ankara Üni. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları tarafından
1979 yılında ilk basımı yapılmış, daha sonra 1986 yılında Verso Yayınları
tarafından ikinci basımı gerçekleşmiştir.
Kitabın içinde ele konuların başlıkları şöyledir:
1.Bizans İmparatorluğu’nun Roma’dan Ayrılışı
2.Resmi Öğreti
3.Pleb Hareketi ve İdeolojisi
4.Aydınlar Arasında ve Manastırlarda Kuşkuculuk
5.Manesçi Karamsarlık
6.Manesçiliğin Devrimci Devamı
107 Doğu Roma İmparatorunun yalnızca 34’ü eceli ile ölmüştür. Ötekiler ise
çatışmalara, ayaklanmalara kurban gitmiştir. Bizans’ın tanık olduğu 65 saray
darbesi bir anlamda bu tarihin özetidir.
Kitaptan kısa notlarla devam edelim:
İmparator, hükümdarların eski bir geleneği uyarınca, Thomas’ı ayağının altına
aldı, boynuna bastı, kollarının ve bacaklarının kesilmesini, sonra da vücudunun
bir eşeğe yüklenerek, herkesin görmesi için şehirde dolaştırılmasını
emretti… sf:49
*
900 yıl süren ömründen sonra, 529’da imparatorun buyruğuyla
Atina Akademisi kapatıldı ve bütün profesörleri sürüldü. Bu hocalar, Bizans’ta
çok iyi tanınan Persia Hükümdarı Hüsrev’in (Khosroesus) sarayına
sığındılar. Sf:56
*
Gerçeğe erişmemiş olanlara hakaret değil, yardım etmek
gerekir; çünkü onlar kötü niyetle değil, iyi olanı ararken dolaşıp
tökezliyorlardı.
*
Halk sorunları ve şeyleri doğru dürüst değerlendiremez,
çünkü kolaylıkla sıkıntılara ve coşkulara kapılır, yararlarına ve isteklerine
göre yargılar. Sf:61
*
3.yüzyılda İran’da gelişen Manescilik kökleri günümüze
kadar dolaylı olarak gelen dini öğretiler bütünüdür ve Bizans ve sonrası
Anadolu’yu etkisi altına almıştır.
Manesci öğreti, Suriye-Kalde efsaneleri, köylülerin doğayla
ilgili inançları, Zerdüştçülüğün iyi ve kötünün savaşımı yolundaki düşünceleri,
Budizmin dini yaşamın olumsuzlanması görüşü, Yahudiliğin peygamberlik kavramı
ve ilk Hıristiyanlığın toplumsal fikirleri gibi çeşitli öğelerden meydana
gelmiştir. Sf:74
Manescilik kitapta daha detaylı anlatılmakta. Bu ilginç dini yaklaşımı buraya
olduğu gibi aktarmaya çalışamayız. Kitap sırf bu bölüm için bile okunmaya
değer. Ayrıca günümüz siyasal yapısına baktığımızda, ne kadar geride
yaşadığımızı görmüş bu çalışmayla daha iyi anlamış oldum.
Taylan Köken
